رایج‌ترین آسیب دیدگی چشمی ناشی از برخورد جسم خارجی با قرنیه و ملتحمه می‌باشد. اگرچه بیشتر آسیب دیدگی‌ها جزئی هستند لیکن بعضی از آنها مثل سوراخ شدگی قرنیه یا عفونت گسترش یافته ناشی از پارگی یا خراش قرنیه می‌توانند جدی باشند.

 احتمالاً رایج‌ترین منبع صدمات سطحی چشم برخورد ذرات شیشه، گرد و غبار، شاخه درختان و خاک و شن با سطح چشم است.

در مشاغل یا سرگرمی‌های خاصی احتمال پریدن ذرات روی صورت افراد وجود دارد. برای مثال کوبیدن میخ یا جسم فلزی با چکش فلزی ذرات داغ سفید رنگی ایجاد می کند هر کدام از این ذرات داغ سفید میتواند وارد چشم بدون محافظ شود و به عمق آن نفوذ کند. استفاده از عینکهای محافظ می‌تواند از صدمات چشمی جلوگیری کند.

نشانه ها:

آسیب چشم معمولاً منجر به ایجاد درد و حس وجود جسم خارجی در چشم می‌گردد. سایر نشانه‌های بالینی شامل افزایش حساسیت به نور، قرمزی، خونریزی رگهای خونی چشم یا التهاب چشم و پلک می‌باشد و احتمال تاری دید وجود دارد.

اجسام خارجی که به درون چشم نفوذ می‌کنند و یا صدماتی که به وسیله گرد و خاک یا گیاهان (مثل شاخه درختان) ایجاد می‌شوند فرد را مستعد ابتلا به عفونت می‌نمایند. تشخیص به موقع و درمان مناسب می‌تواند از وقوع عفونت پیشگیری کند.

تشخيص و درمان:

تشخیص صدمات چشمی بر اساس علائم و چگونگی رخداد آن صورت می‌پذیرد. همزمان با معاینه چشم اقدام به برداشتن جسم خارجی می‌کنند. بعضی مواقع تست های اضافه‌تری مثل سی تی اسکن نیز انجام میشود.

استفاده از فلورسئین قابلیت رویت جسم خارجی را آسان‌تر می‌نمایند و خراشیدگی سطح چشم را آشکارتر می‌کند. معمولاً سطح چشم را توسط قطره چشمی بی حس می کنند. جهت بهتر دیدن جزئيات، چشم پزشک جسم خارجی را به کمک دستگاه‌هایی مانند لوپ یا اسلیت لامپ خارج می‌کند. اغلب اوقات جسم خارجی را با یک سواپ کتانی مرطوب و استریل خارج می‌کنند و یا با آب استریل تحت شستشوی سریع قرار می‌دهند. اجسامی را که نتوان به آسانی از سطح چشم خارج کرد با تکنیک بدون درد و از طریق سوزن یا ابزار مخصوص بر می دارند. معمولاً بعد از خارج کردن اجسام فلزی خارجی از سطح چشم لایه زنگاری ممکن است باقی بماند که می توان آن را به کمک ابزار خاصی خارج کرد.

پماد آنتی بیوتیک به مدت چندین روز تجویز می‌گردد. خراشیدگی‌های وسیع قرنیه به درمان‌های بیشتری نیازمندند. با استفاده از قطره چشمی مردمک را گشاد نگه می‌دارند و سپس از پماد چشمی استفاده می‌کنند. گاهی برای بسته نگه داشتن چشم، پچ‌های مخصوصی روی آن قرار می دهند. اگر خراشیدگی ناشی از لنز تماسی یا جسم خارجی منجر به آلودگی مثل گرد و خاک یا گیاهان باشد استفاده از پچ چشمی ممنوع است زیرا این امر خطر عفونت شدید قرنیه را به دنبال دارد. خوشبختانه قدرت بازسازی سلول‌های سطح چشم بسیار بالاست. حتی خراشیدگی‌های وسیع سطح چشم بعد از یک تا سه روز التیام می‌یابند. بهتر است یک تا دو روز بعد از وقوع آسیب دوباره چشم پزشک بیمار را معاینه کند. از آنجایی که خراشیدگی‌های قرنیه با درد زیادی همراه است مسکن های ضد درد خوراکی تجویز می‌گردد.

اگر جسم خارجی به لایه‌های عمیق‌تر چشم نفوذ کرده باشد لازم است جهت خارج کردن آن اقدام به جراحی اورژانسی شود.  برداشتن هرچه سریع‌تر جسم خارجی خطر عفونت را کاهش می‌دهد.

منبع: كتابچه بيماری‌های چشم به زبان ساده/ نويسندگان: خدیجه سپهری، مهسا فراهانی نيا، خاطره بابایی، آرش سبحانی پور